کارگاه انتقال تجربه تدوین با حضور «حسن حسندوست » تدوینگر مطرح و شناخته‌ شده سینما عصر یکشنبه ۱۸ شهریور ماه در سالن فردوس موزه سینما برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی موزه سینما، حسن حسندوست درباره تاریخچه تدوین گفت: یکی از سوالات مهم این است که تدوین در سینما چه اهمیتی دارد؟  گفته می‌شود تدوین کارگردانی دوم است. در پاسخ به این پرسش باید گفت، وقتی سینما در سال ۱۸۹۵ اختراع شد هنر نبود و تدوین معنا نداشت. بنابراین فیلم‌ها بیشتر حالت گزارشی و مستند داشتند. در آن زمان فیلم جنبه تجاری داشت و درام و شخصیت مهم نبود. وقتی دیدند که عامه مردم از تصاویر متحرک استقبال می‌کنند به تدریج فیلم‌ها دارای موضوع شدند. درواقع فیلم‌هایی که دارای قصه و درام بودند از سال ۱۹۰۷ آغاز شدند. در این‌ حال فیلمسازان دریافتند که می‌توانند نماهای مختلف فیلمبرداری کنند تا تاثیر بیشتری بر تماشاگران بگذارند. پس از اینکه نماهای مختلفی فیلمبرداری کردند باید این پلان‌ها را به‌هم متصل می‌کردند به نوعی که مخاطب هنگام تماشای فیلم متوجه پرش تصویر نشود اما در این زمینه موفق نبودند. درواقع سینما با جامپ کات به وجود آمد. فیلمسازان نیز به تدریج سعی کردند این پرش‌ها را کم کنند و کات تداومی در سینما جا افتاد.

تدوین واقعیت‌ها را می‌سازد

وی با اشاره به اهمیت تدوین در سینما ادامه داد: تدوین فیلم از همان اوایل تاریخ سینما اهمیت داشت و فیلمسازان ازطریق کنارهم قرار دادن نماها و رعایت تداوم موضوعی سعی کردند مخاطب را در سالن سینما نگه دارند. من معتقدم که هنر سینما با تدوین اختراع شد و اگر تدوین نبود سینما به شکلی که اکنون می‌شناسیم، وجود نداشت. تدوین می‌تواند واقعیت را بسازد و مخاطب هم آن را باور کند. حتی برخی معتقدند در فیلم‌هایی با نماهای طویل هم تدوین اهمیت دارد. در ایران نیز زنده‌ یاد عباس کیارستمی و سهراب شهید ثالث اینگونه فیلم می‌ساختند. من معتقدم که در چنین فیلم‌هایی هم از تدوین استفاده کرده‌اند درواقع تصمیم تدوینگر برای بکار بردن نماهای طویل و کوتاه اهمیت دارد. ممکن است در اتاق تدوین تصمیم کارگردان و تدوینگر در استفاده از نماهای طویل تغییر کند  و با خرد کردن آنها ریتم فیلم را تندتر کنند.

تدوینگر باید دغدغه سینما داشته باشد

حسندوست با اشاره به اینکه هدف تدوین بهتر شدن فیلم است، گفت: وقتی فیلمبرداری تمام می‌شود و راش‌ها به اتاق تدوین می‌آیند هیچ ضرورتی نیست که فیلم حتما بر طبق دکوپاژ کارگردان تدوین شود اگر تدوینگر راه بهتری را پیشنهاد کند که فیلم بهتر شود کارگردان قطعا آن را خواهد پذیرفت.

حسندوست درباره جایگاه تدوینگر بیان داشت: باید کسی را برای تدوین فیلم انتخاب کنید که دغدغه سینما داشته باشد. متاسفانه اکنون مقدار دستمزد مهم‌تر از خود فیلم درنظر گرفته می‌شود. وقتی شما تدوینگری می‌بینید که در طول یک روز سه فیلم یا سریال را باهم تدوین می‌کند، نمی‌توان به او گفت تدوینگر حرفه‌ای یا یک هنرمند. پیشنهاد من به تدوینگران این است که وقتی معتقدند یک فیلم ارزش هنری ندارد، اصلا آن پروژه را قبول نکنند. اولین نکته این است که تهیه‌کننده و کارگردان باید تکلیفشان با خودشان مشخص باشد که می‌خواهند یک فیلم بازاری بسازند یا یک فیلمی که در تاریخ سینما ماندگار شود.

وی ادامه داد: پس از این مرحله انتخاب تدوینگر بسیار مهم است زیرا تدوینگر یک مشاور خلاقه برای کارگردان است.

وی افزود: تدوینگر استقلال عمل دارد اما در راستای تفکرات کارگردان عمل می‌کند و بینش کارگردان و مفهوم فیلمنامه را در فیلم‌ پیاده می‌کند. هنر تدوین این نیست که فیلمنامه و دکوپاژ را عینا تکرار کنیم. فیلمی مهم و ماندگار می‌شود که تاثیرگذار باشد، تدوینگر نیز باید به نوبه خودش برای تحقق این امر تلاش کند.

حسندوست درباره اینکه چگونه می‌توان تدوینگر شد، توضیح داد: اولین سوالی که هر فردی باید از خودش بپرسد این است که چرا می‌خواهد تدوینگر شود؟ قطعا این فرد یک اطلاعات اولیه کسب کرده و کار یک تدوینگر را از نزدیک دیده است. مسلما تدوینگر شدن مسیر سختی است اما در این مسیر ناامیدی وجود ندارد. در ابتدا برای تدوینگر شدن داشتن استعداد مهم است. دوم اینکه باید پشتکار داشته باشید زیرا زمان زیادی برای تجربه نیاز است. از همه مهم‌تر اینکه تدوینگر شدن نیاز به عشق به سینما، هنر و مردم دارد. قطعا آموزش در دانشگاه و موسسات خصوصی تحت نظر استادان خوب نیز در این روند موثر است.

وی ادامه داد:  ممکن است کسی بدون آموزش تدوینگر شود اما این یک استثنا است. مسلما آن فرد از کودکی در اتاق تدوین بزرگ شده است. این تصور را نداشته باشید که با تدوین می‌توانید میلیارد شوید یا اگر آشنا و فامیلی در سینما دارید، می‌توانید یک تدوینگر خوب باشید.

اتاق تدوین اتاق اسرار است

وی با اشاره اینکه اتاق تدوین اتاق اسرار است، گفت: تدوینگر باید غرورش را کنار بگذارد و تصاویری را تدوین کند که شخص دیگری (کارگردان) آنرا تولید کرده است. گاهی ممکن است در تدوین، فیلم کاملا متفاوت و بهتر از چیزی باشد که در فیلمنامه بوده است، حتی ممکن است فیلم شما اسکار بگیرد اما نمی توانیم این ادعا را داشته باشیم که ما آن فیلم را ساخته‌ایم. تمام مسائل و مشکلات یک فیلم در اتاق تدوین دیده و بررسی می‌شود. من نیز به عنوان یک تدوینگر اجازه ندارم که اسرار فیلم را بازگو کنم زیرا این موضوع بین کارگردان ، تهیه کننده  و تدوینگر باید پنهان بماند.

این هنرمند درباره نحوه ورود تدوینگر به سینمای حرفه‌ای بیان داشت: ورود به سینمای حرفه‌ای زیاد سخت نیست اما اینکه بتوانی در سینما برقرار بمانی کار دشواری است. بنابراین بهتر است که با پشتوانه محکم و دانش زیادی وارد سینمای حرفه‌ای شوید و عجله نکنید. سینما با داستان سروکار دارد و ما باید قصه را بشناسیم و بتوانیم با سینما داستان تعریف کنیم. شما باید ابتدا این توانایی را در خودتان تقویت کنید. برای تحقق این امر ابتدا با تدوین فیلم کوتاه، فیلم مستند و… تجربه کسب کنید.

اهمیت صدا در تدوین

حسندوست در پاسخ به پرسشی درباره اهمیت صدا در تدوین گفت: تا یک دوره‌ای در سینمای ایران فیلم‌ها دوبله می‌شدند و فیلم‌ها بدون صدا فیلمبرداری می‌شدند. این مساله هم از نقایص سینمای ما بود. در آن دوره ما ابتدا تصویر را بدون صدا تدوین می‌کردیم و دیالوگ‌ها را لب‌خوانی می‌کردیم. پس از تدوین اولیه کار را برای دوبله می‌فرستادیم. فیلم با نوار صدا بازمی‌گشت و ما تدوین نهایی را انجام می دادیم. پس از اینکه فیلم‌ها با صدای سرصحنه ضبط شدند ابتدا مخالفت‌های زیادی با این قضیه مطرح شد اما با حضور استادان صدابرداری و تدوینگران آموزش دیده شکل استاندارد فیلمسازی با صدا در سینمای ایران جا افتاد.

وی ادامه داد: شما وقتی می‌خواهید فیلم بسازید در ابتدا باید ساختار فیلم را مشخص کنید. فیلمساز باید هنگام فیلمبرداری تدوین را درنظر داشته باشد و نماهایی را برای آن بگیرد که تدوینگر بتواند با دست باز از آنها استفاده کند.

حسندوست درباره تاثیر هوش مصنوعی در سینما گفت: هوش مصنوعی هنوز در ابتدای کار است اما این مساله روشن است که تکنولوژی گریزناپذیر است و بالاخره وارد زندگی ما می‌شود درنتیجه ما باید خودمان را با تکنولوژی‌های روز هماهنگ کنیم.

فیلم بد تدوین خوب ندارد

وی درباره معیار قضاوت تدوین در جشنواره‌های مختلف گفت: ما نباید به عنوان یک تدوینگر حرفه‌ای هنگامی که کار می‌کنیم صرفا دنبال جایزه از جشنواره‌های مختلف باشیم. به هیچ عنوان به خصوص در جشنواره فیلم فجر وقتی سیمرغ گرفتیم نباید احساس کنیم که بهترین کارمان بوده است زیرا تعداد داورانی که آثار را بررسی می‌کنند محدود است و نظر آن‌ها دیدگاه همه افراد نیست. به طور مثال، حتی جوایز جشنواره‌های بزرگی چون اسکار و کن هم بر طبق معیارهای معین این جشنواره‌ها اهدا می شود. اهدای جوایز در جشنواره‌ها به این معنی نیست که فیلم های دیگر ارزش کمتری دارند .

حسندوست در پایان بیان داشت: برای بررسی تدوین یک فیلم ابتدا باید ببینیم که فیلم خوبی است یا بد. به جرات می‌گویم که هیچ فیلم بدی نیست که تدوین خوب داشته باشد. گاهی فیلمی می‌بینیم که خوب است اما می‌تواند بهتر باشد در اینجا متوجه می‌شوید که فیلم نیاز به تدوین مجدد دارد.

در این گارگاه تخصصی که بیش از سه ساعت به طول انجامید سکانس هایی از فیلم‌های مادر، پری، آسمان محبوب، یه حبه قند نمایش داده شد و حسن حسندوست درباره تدوین آنها توضیح داد.